Tag-ani, Taong-mamamatay, Tagos

Hind ko tiyak kung saan galing ang sulsol na muling yumari ng tula at magsalin. Ang inisyal kong balak para sa blog na ito, ay ang pagpopost ng patalastas, i.e. progress (or lack thereof) report, mid-year carcasses, ganyan. Pero dahil hindi naman ako aktibong makalahok sa wasakan hinggil sa wika, wala naman ako sa posisyon, sa aba kong palagay, kaya baka ito ang naging labasan ko ng buntong hininga. May ilang haka-haka at kuru-kuro naman na ako rito, salamat sa paanyaya at sa paglalabas sa tekstong bopis, pero marami pa akong hindi mailagay sa kinalalagyan. Nagkaroon ng porum, may opinyon ang maraming tao at sa katunayan, medyo namangha ako sa pagiging popular ng isyu ng wika. Pero, hindi ko alam, ito siguro ang aking munting ambag, bukod pa sa pagdalo at pagiging odyens at reader ng mga porum at mga kolum: isang tula sa payak na porma, isang salin ng sipi ng nobela at isang salin ng tula ng hukbo:

***

Panahon ng Tag-ani
aking malayang salin ng tula ni Servando Magbanua

Sa lilim ng makulimlim na langit ng Agosto
naghahanda ang mga magsasaka at pulang mandirigmang
matapang na naghuhuntahan hinggil sa kinabukasan
habang nasa gitna ng halakhakan ng mga bata
ang mga umaawit na dalagang hinahagupit ng hangin
habang nagkalat sila sa gintong bukirin ng kaingin

inaani nila ang bunga
ng paggawa ngayong taon--

militante at handa ang lahat sa puntong
ganito kaaga ang panahon ng mga bayonetang
tangan ng mga kalalakihang hangal na darating
tulad ng sakuna at ng salot.

***

Mamamatay-tao at Taong-mamamatay
malayang salin ng sipi mula sa Istatik (White Noise) ni Don Delillo

Naniniwala ako, Jack, dalawa ang uri ng tao sa mundo. Mamamatay-tao at taong-mamamatay. Taong-mamamatay ang karamihan sa atin. Wala sa atin ang disposisyon, ang init ng ulo o anumang kinakailangan para maging mamamatay-tao. Hinahayaan lang nating mangyari ang kamatayan. Humihiga lang tayo at namamatay. Pero isipin mo kung paano kaya maging mamamatay-tao. Isipin mo kung gaanong nakakapanabik, sa teorya, na pumatay ng isang tao sa direktang kumprontasyon. Kung mamamatay siya, ikaw, hindi. Katumbas ng pagpatay sa kanya ang pagtubo ng pautang mo sa buhay. Mas marami kang taong mapapatay, mas tutubo ang maiipon mong pautang. Ipinapaliwanag nito ang anumang bilang ng pamumuksa, pandirigma at pambibitay.

***

Pinakatagos sa Lahat

Mas tagos ang mahal kita,
kaysa i love you? Tingin ko,
hindi naman. Mas tagos ang
regla kaysa menstruation.